معرفی کامل انواع پروتکل های شبکه

پروتکل شبکه چیست؟

پروتکل شبکه مجموعه‌ای از قوانین و استانداردها است که تعیین می‌کند دستگاه‌ها در یک شبکه چگونه با هم ارتباط برقرار کنند. این قوانین مشخص می‌کنند داده‌ها چطور فرمت، ارسال، دریافت و پردازش شوند.
به زبان ساده، پروتکل شبکه مانند زبانی مشترک است که به دستگاه‌های مختلف اجازه می‌دهد پیام‌های یکدیگر را بفهمند و به درستی ارتباط برقرار کنند، چه در اینترنت، چه در شبکه‌های محلی. بدون این پروتکل‌ها، دستگاه‌ها قادر به ارسال یا دریافت اطلاعات نبودند و ارتباطات دیجیتال ممکن نمی‌شد. پروتکل‌هایی مانند HTTP، TCP/IP و FTP، نمونه‌هایی از این زبان‌های مشترک هستند که در دنیای فناوری استفاده می‌شوند.

انواع پروتکل شبکه

تنوع پروتکل‌ها بر اساس وظایف و کاربردهای مختلف، از انتقال داده‌ها و مسیریابی تا امنیت و مدیریت شبکه، طبقه‌بندی شده‌اند. پروتکل‌های شبکه به‌طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام وظایف خاص خود را در فرآیند ارتباطات شبکه‌ای ایفا می‌کنند. این سه دسته عبارتند از:

• پروتکل‌های امنیتی شبکه: این پروتکل‌ها از داده‌ها در برابر حملات، نفوذ و دسترسی‌های غیرمجاز محافظت می‌کنند.
• پروتکل‌های مدیریتی شبکه: به مجموعه‌ای از استانداردها و روش‌ها اطلاق می‌شود که برای نظارت، مدیریت و پیکربندی شبکه‌های کامپیوتری طراحی شده‌اند.
• پروتکل‌های ارتباطی شبکه: مجموعه‌ای از قوانین و استانداردهایی هستند که برای انتقال داده‌ها بین دستگاه‌های مختلف در یک شبکه طراحی شده‌اند.

پیشنهاد مطالعه: شبکه چیست؟ تعریف کامل شبکه های کامپیوتری

معرفی انواع پروتکل شبکه

پروتکل‌های امنیتی شبکه

پروتکل های امنیتی شبکه با استفاده از روش‌های رمزنگاری، احراز هویت و کنترل دسترسی، امنیت ارتباطات شبکه‌ای را تضمین می‌کنند. در زیر به مهم‌ترین پروتکل‌های امنیتی شبکه اشاره می‌کنیم:

(SSL/TLS (Secure Sockets Layer / Transport Layer Security

SSL/TLS پروتکلی است که برای ایمن‌سازی ارتباطات در بستر اینترنت طراحی شده است. این پروتکل‌ها به ویژه در HTTPS برای رمزنگاری داده‌ها در هنگام ارسال و دریافت اطلاعات از وب‌سایت‌ها استفاده می‌شوند. رمزنگاری داده‌ها، احراز هویت سرور، تضمین یکپارچگی اطلاعات، از ویژگی های این پروتکل است.

IPSec (Internet Protocol Security)

IPSec پروتکلی است که برای حفاظت از داده‌ها در سطح IP طراحی شده است. این پروتکل معمولاً در ارتباطات VPN استفاده می‌شود تا داده‌ها را در هنگام انتقال بین شبکه‌ها رمزنگاری کند.

SSH (Secure Shell)

SSH برای فراهم کردن دسترسی ایمن به سیستم‌های راه دور از طریق خط فرمان استفاده می‌شود. برخلاف Telnet که اطلاعات را به‌صورت متنی ارسال می‌کند، SSH ارتباطات را رمزنگاری می‌کند و از امنیت بالاتری برخوردار است.

WPA2 (Wi-Fi Protected Access 2)

این پروتکل به‌ویژه در شبکه‌های Wi-Fi برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به داده‌های بی‌سیم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

OAuth (Open Authorization)

OAuth معمولاً برای احراز هویت در خدمات آنلاین مانند شبکه‌های اجتماعی و سرویس‌های ابری مانند(Google و Facebook) استفاده می‌شود. ایمن‌سازی شبکه‌های بی‌سیم، رمزنگاری قوی، جلوگیری از نفوذ به شبکه از ویژگی های این پروتکل هستند.

پیشنهاد مطالعه: 0 تا 100 امنیت سایبری چیست؟ انواع cyber security

Kerberos

Kerberos تمامی خدمات خود را به‌ طور ایمن از طریق بلیط های رمزنگاری‌شده مدیریت می‌کند. این پروتکل با فراهم آوردن یک ساختار مرکزی برای احراز هویت، مسئولیت‌پذیری و امنیت شبکه را در برابر حملات مختلف مانند Man-in-the-Middle یا Replay Attacks تقویت می‌کند.

S/MIME (Secure/Multipurpose Internet Mail Extensions)

S/MIME پروتکلی برای رمزنگاری و امضای دیجیتال ایمیل‌ها است که امنیت ارتباطات ایمیلی را فراهم می‌آورد. این پروتکل از امضای دیجیتال و رمزنگاری برای اطمینان از صحت، یکپارچگی و محرمانگی داده‌ها استفاده می‌کند.

پروتکل‌های مدیریتی شبکه

پروتکل های مدیریتی شبکه به مدیران شبکه این امکان را می‌دهند که از راه دور وضعیت شبکه‌ها و دستگاه‌ها را بررسی کنند، تنظیمات آنها را تغییر دهند و به مشکلات پیش‌آمده رسیدگی کنند. پروتکل‌های مدیریتی به‌ویژه در شبکه‌های بزرگ و پیچیده، نقش حیاتی در اطمینان از کارکرد صحیح و بهینه شبکه‌ها دارند.

SNMP (Simple Network Management Protocol)

یکی از رایج‌ترین پروتکل‌های مدیریتی است که برای نظارت و مدیریت دستگاه‌های شبکه مانند روترها، سوئیچ‌ها، سرورها و دستگاه‌های دیگر استفاده می‌شود. این پروتکل به مدیران شبکه اجازه می‌دهد که وضعیت دستگاه‌ها را از طریق پیام‌های مخصوص به‌دست آورده و تنظیمات آن‌ها را تغییر دهند.

پیشنهاد مطالعه: ابزارهای نظارت شبکه (Network Monitoring Tools)

RMON (Remote Monitoring)

RMON اطلاعات مربوط به وضعیت شبکه و ترافیک آن را جمع‌آوری کرده و به مدیران شبکه کمک می‌کند تا مشکلات را شناسایی کنند و به بهینه‌سازی شبکه بپردازند.

NetFlow

NetFlow اطلاعات مفیدی را در مورد ترافیک شبکه از جمله حجم داده‌ها، مبدا و مقصد آن فراهم می‌کند و به مدیران کمک می‌کند تا ترافیک شبکه را تجزیه‌وتحلیل کرده و مشکلات ترافیکی را شناسایی کنند.

ICMP (Internet Control Message Protocol)

این پروتکل برای ارسال پیام‌های خطا و وضعیت در شبکه استفاده می‌شود. فرمان‌های ping و traceroute برای تشخیص مشکلات اتصال و تأخیر شبکه از ICMP بهره می‌برند.

DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol)

DHCP پروتکلی است که برای تخصیص خودکار آدرس‌های IP به دستگاه‌های شبکه استفاده می‌شود. این پروتکل باعث می‌شود که مدیریت آدرس‌ها در شبکه‌های بزرگ ساده‌تر شود و نیازی به تنظیم دستی آدرس‌ها نباشد.

SYSLOG

پروتکلی برای جمع‌آوری و ذخیره‌سازی لاگ‌ها و پیام‌های رخداد از دستگاه‌های مختلف شبکه است. SYSLOG به مدیران کمک می‌کند تا رویدادهای شبکه را از دستگاه‌های مختلف جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل کنند.

HTTP/HTTPS (HyperText Transfer Protocol/Secure)

پروتکل‌های HTTP و HTTPS برای دسترسی به رابط‌های وب مدیریتی استفاده می‌شوند. از این پروتکل‌ها برای تنظیم و مدیریت دستگاه‌های شبکه مانند روترها، سوئیچ‌ها و فایروال‌ها از طریق مرورگر وب استفاده می‌شود.

LDAP (Lightweight Directory Access Protocol)

LDAP برای مدیریت و دسترسی به دایرکتوری‌ها و اطلاعات احراز هویت در شبکه استفاده می‌شود. این پروتکل به‌ویژه برای ذخیره و مدیریت داده‌های مربوط به کاربران و منابع شبکه کاربرد دارد.

پروتکل‌های ارتباطی شبکه

پروتکل‌های ارتباطی شبکه به دسته‌هایی تقسیم می‌شوند که وظیفه اصلی آنها تسهیل و استانداردسازی ارتباطات میان دستگاه‌ها و سیستم‌ها در یک شبکه است. این پروتکل‌ها بسته به نیازهای خاص شبکه، در انواع مختلفی وجود دارند. در اینجا به معرفی انواع مختلف پروتکل‌های ارتباطی شبکه می پردازیم:

IP (Internet Protocol)

پروتکل IP مسئول مسیریابی داده‌ها در شبکه‌های اینترنتی و محلی است. این پروتکل برای ارسال بسته‌های داده از دستگاهی به دستگاه دیگر در شبکه استفاده می‌شود. IP به هر دستگاه در شبکه یک آدرس منحصر به فرد اختصاص می‌دهد که برای شناسایی و مسیریابی داده‌ها ضروری است.

TCP (Transmission Control Protocol)

پروتکل TCP برای انتقال داده‌ها به‌طور امن و بدون خطا استفاده می‌شود. این پروتکل انتقال داده‌ها را در چند بخش انجام می‌دهد و از تصحیح خطا و ترتیب داده‌ها اطمینان می‌یابد. TCP برای کاربردهایی مانند مرورگر وب، ایمیل و انتقال فایل بسیار مهم است.

UDP (User Datagram Protocol)

پروتکل UDP مانند TCP برای ارسال داده‌ها استفاده می‌شود، اما بدون اطمینان از صحت یا ترتیب داده‌ها. این پروتکل سرعت بالاتری نسبت به TCP دارد و معمولاً در کاربردهایی مانند پخش زنده، بازی‌های آنلاین و تماس‌های صوتی اینترنتی استفاده می‌شود.

FTP (File Transfer Protocol)

این پروتکل برای انتقال فایل‌ها از یک سیستم به سیستم دیگر از طریق شبکه‌های کامپیوتری استفاده می‌شود. این پروتکل برای بارگذاری و دانلود فایل‌ها از سرورهای اینترنتی مناسب است.

SSH (Secure Shell)

SSH پروتکلی امن برای دسترسی به دستگاه‌ها از راه دور از طریق شبکه است. این پروتکل ارتباطات را رمزنگاری کرده و از حملات مخرب جلوگیری می‌کند.

IMAP (Internet Message Access Protocol)

IMAP برای دسترسی و مدیریت ایمیل‌ها از طریق سرور استفاده می‌شود و از آن برای همگام‌سازی ایمیل‌ها بین دستگاه‌ها و سرور استفاده می‌شود.

BGP (Border Gateway Protocol)

BGP برای مسیریابی بسته‌ها در اینترنت و شبکه‌های بزرگ استفاده می‌شود. این پروتکل به مسیریاب‌ها اطلاعاتی درباره بهترین مسیرها برای انتقال داده‌ها می‌دهد.

DNS (Domain Name System)

DNS مسئول ترجمه نام‌های دامنه به آدرس‌های IP است. این پروتکل برای مسیریابی اینترنتی و جستجوی منابع در شبکه‌های گسترده استفاده می‌شود.

جمع بندی

پروتکل های شبکه از قوانین و استاندارد هایی تشکیل شده اند که ارتباط موثر میان دستگاه ها را در شبکه ها فراهم می کنند. این پروتکل ها در دسته های مختلفی چون امنیت، مدیریت و ارتباطات شبکه طبقه بندی می شوند. پروتکل های امنیتی مانند SSL/TLS و IPSec از داده ها در برابر حملات محافظت می کنند، در حالی که پروتکل های مدیریتی همچون SNMP و NetFlow برای نظارت و مدیریت دستگاه های شبکه به کار می روند. پروتکل های ارتباطی نظیر IP و TCP برای انتقال داده ها و مسیریابی در شبکه ها استفاده می شوند.

استفاده صحیح و بهینه از پروتکل‌های شبکه نقش حیاتی در حفظ عملکرد، امنیت و کارایی سیستم‌های شما دارد. برای اطمینان از مدیریت حرفه‌ای شبکه‌های خود، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات پشتیبانی شبکه ایمن شبکه هوشمند بهره‌مند شوید. تیم متخصص ما آماده است تا نیازهای شبکه‌ای شما را به بهترین نحو برآورده کند.