ویروس های رایج در شبکه های کامپیوتری و روش های پیشگیری

تهدیدات سایبری، به ویژه ویروس شبکه، امروزه یکی از بزرگ ترین چالش های امنیت دیجیتال برای سازمان ها و کاربران فردی هستند. این بدافزارها از طریق ایمیل های فیشینگ، وب سایت های آلوده یا دستگاه های متصل مانند USB گسترش می یابند و می توانند خسارات مالی، سرقت داده ها و اختلال در عملکرد شبکه را به دنبال داشته باشند.
در این مقاله، به بررسی جامع ویروس های شبکه، علائم آلودگی، خطرات آن ها، روش های پیشگیری، ابزارهای شناسایی و مراحل حذف این تهدیدات پرداخته ایم تا با آگاهی کامل، شبکه ای امن و پایدار داشته باشید.

ویروس شبکه چیست و چگونه عمل می کند؟

ویروس شبکه نوعی بدافزار است که از طریق شبکه های کامپیوتری، مانند اینترنت، ایمیل ها یا دستگاه های متصل، گسترش می یابد و با هدف آلوده کردن سیستم ها، سرقت داده ها یا اختلال در عملکرد شبکه عمل می کند.

این نوع ویروس با سوءاستفاده از آسیب پذیری های نرم افزاری یا فریب کاربران برای اجرای فایل های مخرب، به سیستم ها نفوذ کرده و می تواند اطلاعات حساس را سرقت کند، عملکرد شبکه را مختل نماید یا کنترل سیستم را به دست گیرد. ویروس شبکه معمولاً از روش هایی مانند ایمیل های فیشینگ، وب سایت های آلوده یا حافظه های قابل حمل برای انتشار استفاده می کنند.

انواع ویروس ها و بدافزارهای مختل کننده شبکه

شناخت انواع ویروس شبکه برای پیشگیری و مقابله با آن ها ضروری است:

• ویروس بوت سکتور (Boot Sector Virus): با آلوده کردن بخش بوت سیستم، هنگام راه اندازی فعال می شود و کنترل را به دست می گیرد.
• ویروس عمل مستقیم (Direct Action Virus): مستقیماً به فایل های اجرایی حمله کرده و آن ها را آلوده می کند.
• ویروس ساکن (Resident): در حافظه سیستم مخفی شده و به صورت مداوم فایل ها را آلوده می کند.
• ویروس چند بخشی (Multipartite): به طور همزمان به چندین بخش سیستم، مانند بوت و فایل های اجرایی، حمله می کند.
• ویروس چند ریختی (Polymorphic): کد خود را تغییر داده و شناسایی آن توسط آنتی ویروس ها دشوار است.
• ویروس چند مرتبه ای (Overwrite Virus): داده های اصلی فایل را با کد مخرب جایگزین می کند.
• ویروس پرکننده فضا (Space Filler): فضای خالی بین کدها را پر کرده و بدون تغییر اندازه فایل، آن را آلوده می کند.
• ویروس ماکرو (Macro): در اسناد مایکروسافت آفیس جاسازی شده و با اجرای ماکروها فعال می شود.
• ویروس برنامه (Program): به برنامه های اجرایی حمله کرده و آن ها را دستکاری می کند.
• ویروس رمزنگاری (Encrypted): کد خود را رمزگذاری کرده تا از شناسایی توسط آنتی ویروس ها جلوگیری کند.
• ویروس دگرریختی (Metamorphic): ساختار خود را در هر آلودگی بازنویسی کرده و شناسایی آن بسیار دشوار است.
• ویروس مخفی (Stealth): با مخفی کردن حضور خود، از تشخیص توسط آنتی ویروس ها جلوگیری می کند.
• ویروس زره پوش (Armored): با لایه های محافظتی پیچیده، تحلیل و حذف آن دشوار است.

بیشتر بدانید : Spyware چیست و 7 راه جلوگیری از ورود نرم افزار جاسوسی spyware

برای محافظت از شبکه در برابر این ویروس ها، استفاده از آنتی ویروس تحت شبکه به روز، فایروال قوی و آموزش کاربران برای اجتناب از کلیک روی لینک های مشکوک ضروری است.

علائم و نشانه های آلوده شدن شبکه به ویروس

آلوده شدن شبکه به ویروس می تواند مشکلات جدی برای سیستم ها و داده های شما ایجاد کند. ویروس های شبکه از طریق اتصالات اینترنتی، ایمیل های مخرب یا دستگاه های آلوده گسترش می یابند و می توانند عملکرد شبکه را مختل کنند، اطلاعات حساس را سرقت کنند یا حتی کنترل سیستم ها را به دست گیرند.

شناخت علائم و نشانه های آلودگی شبکه به شما کمک می کند تا به سرعت اقدامات لازم را برای رفع مشکل انجام دهید. در ادامه، مهمترین نشانه های آلوده شدن شبکه به ویروس را بررسی می کنیم:

1. کند شدن سرعت شبکه و سیستم ها

   یکی از بارزترین نشانه های آلودگی شبکه، کاهش سرعت عملکرد سیستم ها و اتصالات شبکه است. ویروس ها با مصرف منابع سیستمی مانند رم یا پردازنده، باعث کندی در اجرای برنامه ها یا مرور اینترنت می شوند. اگر با بررسی Task Manager ویندوز (با فشردن CTRL+ALT+DELETE) متوجه استفاده غیرعادی از منابع شدید و هیچ برنامه سنگینی اجرا نکرده اید، احتمال وجود ویروس در شبکه بالا است.

2. پیام های پاپ آپ مشکوک

   ظاهر شدن تبلیغات پاپ آپ غیرمنتظره روی سیستم های متصل به شبکه، نشانه ای از حضور ویروس یا بدافزار شبکه است. این پاپ آپ ها ممکن است حاوی لینک های مخرب یا rogueware باشند که با فریب کاربر برای کلیک، بدافزارهای بیشتری را دانلود می کنند. هرگز روی این پاپ آپ ها کلیک نکنید، حتی اگر ادعا کنند ویروس شبکه تشخیص داده شده است.

   مطالعه مفید : تبلیغ افزار یا Adware چیست؟

3. فعالیت غیر عادی هارد دیسک

   اگر هارد دیسک های سیستم های شبکه بدون دلیل مشخص (مانند اجرای برنامه های سنگین) بیش از حد فعال باشند و سر و صدای غیرعادی تولید کنند، ممکن است ویروس در حال دسترسی یا انتقال داده ها باشد. این فعالیت مشکوک، به ویژه در زمانی که از سیستم استفاده نمی کنید، نشانه ای قوی از آلودگی شبکه است.

4. کاهش ناگهانی فضای ذخیره سازی

   کاهش غیرمنتظره فضای ذخیره سازی در سرورها یا سیستم های شبکه می تواند به دلیل دانلود فایل های مخرب توسط ویروس باشد. این فایل ها ممکن است برای ذخیره داده های سرقتی یا اجرای فرآیندهای مخرب استفاده شوند، که عملکرد شبکه را به خطر می اندازد.

   بیشتر بدانید : انواع حملات شبکه های کامپیوتری + روش مقابله با آن ها

5. ناپدید شدن یا رمزگذاری فایل ها

   ویروس شبکه ممکن است فایل های مهم را حذف، جابه جا یا رمزگذاری کنند. در برخی موارد، باج افزارها فایل ها را قفل کرده و برای باز کردن آن ها تقاضای باج می کنند. اگر فایل های شبکه به طور ناگهانی غیرقابل دسترس شدند، باید فوراً به دنبال شناسایی و حذف ویروس باشید.

6. پیام های اسپم و ایمیل های مشکوک

   دریافت یا ارسال ایمیل های اسپم ناخواسته از حساب های شبکه، نشانه ای از آلودگی است. ویروس ها می توانند حساب های ایمیل یا شبکه های اجتماعی را هک کرده و از آن ها برای انتشار لینک های مخرب به مخاطبان استفاده کنند. در این صورت، تغییر سریع رمز های عبور ضروری است.

   اطلاعات بیشتر : راه های مقابله با هک سیستم کامپیوتری

7. فعالیت غیر عادی شبکه

   اگر شبکه شما حتی در زمان عدم استفاده، ترافیک بالایی نشان می دهد یا اتصال اینترنت ناپایدار است، ممکن است ویروس در حال ارسال داده ها به سرورهای خارجی باشد. برخی ویروس ها تنظیمات شبکه را تغییر داده و حتی با افزودن پروکسی، دسترسی شما را محدود می کنند.

8. عملکرد ضعیف مرورگرها

   تغییر صفحه اصلی مرورگر، هدایت به وب سایت های ناشناخته یا اضافه شدن ابزارهای مشکوک به نوار ابزار، همگی نشانه های آلودگی شبکه به ویروس هستند. این مشکلات معمولاً به دلیل بدافزارهایی ایجاد میشوند که تنظیمات مرورگر را دستکاری می کنند.

9. غیرفعال شدن ابزارهای امنیتی

   ویروس های پیشرفته ممکن است آنتی ویروس ها یا فایروال های شبکه را غیرفعال کنند یا مانع از به روزرسانی آن ها شوند. اگر نمی توانید نرم افزارهای امنیتی را نصب یا اجرا کنید، احتمالاً شبکه شما به ویروس آلوده شده است.

10. کرش یا خاموش شدن ناگهانی سیستم ها

    خاموش شدن خودکار سیستم ها، کرش برنامه ها یا نمایش پیام های خطای غیرعادی در شبکه می تواند نشانه ای از فعالیت ویروس باشد. این رفتارها اغلب به دلیل تلاش ویروس برای کنترل یا تخریب سیستم ها رخ می دهد.
    برای محافظت از شبکه، استفاده از آنتی ویروس های معتبر مانند Norton یا ESET، به روزرسانی منظم سیستم عامل و فایروال، و آموزش کاربران برای اجتناب از کلیک روی لینک های مشکوک ضروری است. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، سریعاً اقدام به اسکن و حذف بدافزار شبکه کنید.

خطرات ویروس های شبکه برای سازمان ها و کاربران

ویروس شبکه نه تنها عملکرد سیستم ها را مختل می کنند، بلکه می توانند منجر به سرقت اطلاعات حساس و خسارات مالی شوند. در ادامه، مهمترین خطرات ویروس ها برای سازمان ها و کاربران به صورت خلاصه آورده شده است:

• اختلال در ترافیک شبکه: ویروس در شبکه می تواند با ایجاد بار اضافی، سرعت و عملکرد شبکه را کاهش دهد و باعث توقف یا کندی عملیات سازمانی شود.
• سرقت داده های حساس: این ویروس ها اطلاعات محرمانه مانند داده های مشتریان، اسناد تجاری یا اطلاعات شخصی کاربران را سرقت می کنند.
• خسارات مالی سنگین: سازمان ها ممکن است به دلیل توقف فعالیت ها، هزینه های تعمیر سیستم ها یا پرداخت باج به باج افزارها متحمل زیان های مالی شوند.
• از دست دادن اعتماد مشتریان: نشت داده های مشتریان یا اختلال در خدمات می تواند اعتبار سازمان را خدشه دار کند و منجر به کاهش اعتماد عمومی شود.
• انتشار سریع در شبکه: ویروس به سرعت از یک سیستم به سیستم های دیگر متصل گسترش می یابد و کل شبکه را آلوده می کند.
• ترکیب با تهدیدات دیگر: ویروس شبکه اغلب با باج افزارها، حملات فیشینگ یا اسب های تروجان ترکیب می شود و خسارات بیشتری ایجاد می کند.
• سوءاستفاده از آسیب پذیری ها: این ویروس ها از نقاط ضعف نرم افزارها یا سیستمهای به روز نشده بهره برداری می کنند و امنیت را تضعیف می کنند.
• اختلال در عملکرد سیستم های شخصی: کاربران فردی ممکن است با کندی، کرش یا از دست رفتن فایل های شخصی مواجه شوند.
• فریب کاربران: ویروس شبکه از طریق ایمیل های فیشینگ یا فایل های مخرب، کاربران را فریب می دهد تا کدهای آلوده را اجرا کنند.

مطلب پیشنهادی : هفت راهکار برای بالا بردن امنیت شبکه

روش های پیشگیری از آلودگی شبکه به ویروس ها

برای محافظت از شبکه های کامپیوتری در برابر ویروس شبکه، که از طریق ایمیل های فیشینگ، وب سایت های مخرب یا دستگاه های آلوده مانند فلش مموری منتشر می شوند، اتخاذ راهکارهای امنیتی مانند تست نفوذ شبکه ضروری است. استفاده از آنتی ویروس های معتبر و به روز مانند ESET یا Norton، فعال سازی فایروال های شبکه برای فیلتر کردن ترافیک مشکوک، و به روزرسانی منظم سیستم عامل و نرم افزارها برای رفع آسیب پذیری ها، از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه هستند.

همچنین، آموزش کاربران برای اجتناب از کلیک روی لینک ها یا پیوست های ناشناخته، فعال سازی حالت Write Protection برای دستگاه های USB، و استفاده از پروتکل های HTTPS برای اطمینان از امنیت وب سایت ها می تواند خطر آلودگی را کاهش دهد. امروزه بسیاری از شرکت ها و سازمان ها برای حراست بیشتر از داده های ارزشمند خود از سیستم مدیریت امنیت اطلاعات (ISMS) استفاده می کنند. نظارت مداوم بر ترافیک شبکه و رجیستری سیستم با ابزارهای مانیتورینگ نیز به شناسایی زودهنگام تهدیدات کمک می کند، تا شبکه ای امن و پایدار داشته باشید.

مطالعه بیشتر : مانیتورینگ شبکه چگونه باعث ارتقا عملکرد شبکه می شود؟

ابزارها و راهکارهای شناسایی ویروس های شبکه

برای شناسایی و مقابله با تهدیدات ویروس شبکه، بهره گیری از ابزارهای امنیتی پیشرفته و راهکارهای چندلایه ضروری است. این ابزارها با تحلیل الگوهای شناخته شده، نظارت بر رفتارهای غیرعادی و بررسی عمیق ترافیک شبکه، فعالیت های مخرب را تشخیص می دهند.
ابزارهای کلیدی شناسایی ویروس های شبکه عبارتند از:

• نرم افزارهای آنتی ویروس و ضد بدافزار: با استفاده از پویش مبتنی بر الگو، ویروس های شناخته شده را شناسایی کرده و با نظارت رفتاری همزمان، فعالیت های مشکوک مانند ارسال غیرمجاز داده ها را رصد می کنند.
• سیستم های تشخیص و جلوگیری از نفوذ (IDS/IPS): ترافیک شبکه را تحلیل کرده، تهدیدات را شناسایی و در صورت لزوم ترافیک مخرب را مسدود می کنند.
• تحلیلگرهای ترافیک شبکه: الگوهای ارتباطی غیر عادی را که ممکن است نشان دهنده فعالیت بدافزار باشد، با بررسی عمیق ترافیک شبکه کشف می کنند.
• هانی پات ها (Honeypots): با شبیه سازی سرورهای واقعی، مهاجمان را فریب داده و اطلاعات مفیدی درباره روش های نفوذ فراهم می کنند.

مراحل مقابله و حذف ویروس از شبکه آلوده

حذف ویروس شبکه، که از طریق ایمیل های فیشینگ، وب سایت های مخرب یا دستگاه های آلوده گسترش می یابند، نیازمند رویکردی منظم و مرحله ای است تا امنیت شبکه بازیابی شده و از خسارات بیشتر جلوگیری شود. اجرای دقیق این مراحل به شناسایی، قرنطینه و حذف تهدیدات کمک کرده و شبکه را در برابر حملات آینده ایمن می کند.

1. قطع اتصال شبکه: فوراً شبکه را از اینترنت جدا کنید تا از انتشار ویروس به سایر سیستم ها یا سرورها جلوگیری شود.
2. اسکن کامل سیستم ها: با استفاده از نرم افزارهای آنتی ویروس معتبر مانند ESET یا Bitdefender، تمامی دستگاه ها و سرورهای شبکه را اسکن کنید تا فایل ها و برنامه های آلوده شناسایی شوند.
3. قرنطینه و حذف فایل های مخرب: فایل های آلوده را قرنطینه یا حذف کنید و از ابزارهای ضد بدافزار برای پاکسازی بدافزارهای بدون فایل استفاده نمایید.
4. به روزرسانی نرم افزارها: سیستم عامل، برنامه ها و دیتابیس آنتی ویروس را بروزرسانی کنید تا آسیب پذیری های امنیتی برطرف شوند.
5. تحلیل لاگهای شبکه: با ابزارهای تحلیل ترافیک شبکه، مانند Wireshark، لاگ ها را بررسی کنید تا منبع آلودگی و الگوهای حمله شناسایی شوند.
6. تغییر رمزهای عبور: تمامی رمزهای عبور حساب های شبکه، از جمله ایمیل ها و سیستم های مدیریتی، را تغییر دهید تا از دسترسی غیرمجاز جلوگیری شود.
7. پیاده سازی دفاع چند لایه: فایروال های قوی و نرم افزار های تست نفوذ را فعال کنید و نظارت مداوم را برای جلوگیری از آلودگی های آینده برقرار نمایید.

نتیجه گیری

حفاظت از شبکه در برابر ویروس شبکه نیازمند آگاهی، ابزارهای امنیتی پیشرفته و اقدامات پیشگیرانه است. با شناخت انواع ویروس شبکه، نشانه های آلودگی و خطرات آن ها، و همچنین استفاده از آنتی ویروس های به روز، فایروال های قوی و آموزش کاربران، می توانید خطر آلودگی را به حداقل برسانید.

اجرای مراحل منظم برای شناسایی و حذف ویروس ها و به روز رسانی مداوم سیستم ها، شبکه ای ایمن و با امنیت سایبری را برای شما تضمین می کند. برای بهره مندی از انواع خدمات شبکه با متخصصان ما در شرکت ایمن نت در ارتباط باشید.